ความต้องการของมนุษย์

ทฤษฎีลำดับขั้นความต้องการของอับราฮัม มาสโลว์ (Maslow’s Hierarchy of needs) แม้ว่าจะถูกคิดมานานกว่า 70 ปีแล้วก็ตาม แต่ก็ยังคงมีความทันสมัยและถูกนำมาใช้อ้างอิงในการเรียนการสอนเพื่อให้เกิดความเข้าใจในธรรมชาติและความต้องการของคนอยู่เสมอ ระยะเวลา 70 ปีจะถือว่าน้อยมากๆ เมื่อเทียบกับวิวัฒนาการของมนุษย์สายพันธุ์โฮโมเซเปียนส์ตั้งแต่เริ่มต้นจนมาถึงปัจจุบันซึ่งมีระยะเวลามากกว่า 2 แสนปี จึงทำให้ค่อนข้างมั่นใจได้ว่าถ้าย้อนอดีตกลับไปสักพันปี ทฤษฎีนี้ก็น่าจะยังใช้ได้และเชื่อว่าคนไทยยุคสุโขทัยก็น่าจะมีลำดับขั้นความต้องการไม่ต่างจากคนไทยสมัยนี้สักเท่าไหร่ แต่ก็ไม่กล้าฟันธงว่ามันจะเป็นเช่นนี้อีกนานแค่ไหนในอนาคต ในเมื่อปัญญาประดิษฐ์หรือ Artificial Intelligence กำลังเข้ามามีบทบาทอย่างมากในปัจจุบันนี้

อย่างไรก็ตาม ลำดับขั้นความต้องการตามทฤษฎีของมาสโลว์ก็ยังมีประโยชน์ที่เราควรมีความรู้นี้ไว้เพื่อจะได้เข้าใจความต้องการที่แท้จริงของคนมากขึ้น ซึ่งสามารถนำมาสรุปเป็นความต้องการ 5 ขั้นหรือ 5S ให้เข้าใจได้ง่ายๆ ดังนี้

1. Survival needs หรือ ความต้องการความอยู่รอด หรืออาจเรียกว่าเป็นสัญชาตญาณเอาตัวรอดก็ได้เพราะเป็นหนึ่งในสัญชาตญาณพื้นฐานของคน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าเมื่อคนเราได้รับการตอบสนองด้วยปัจจัยสี่อันประกอบด้วย อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัยและยารักษาโรคเพื่อทำให้รอดจากการเจ็บป่วยหรือเสียชีวิตแล้วจะทำให้ความต้องการนี้หมดไป เพราะในความเป็นจริงคนเรายังต้องการเอาตัวรอดจากการอยู่ในสังคมและสภาพแวดล้อมในมิติอื่นๆ ด้วย เช่น เอาตัวรอดจากปัญหา เพราะกลัวความผิด กลัวการถูกลงโทษ กลัวเสียเงิน กลัวเสียทรัพย์สินเงินทองและชื่อเสียง
2. Safety needs หรือ ความต้องการความปลอดภัย รวมถึงความปลอดภัยอย่างยั่งยืนที่เรียกว่า ความมั่นคงด้วย ซึ่งเป็นการยกระดับมาตรฐานชีวิตและความเป็นอยู่ให้มีคุณภาพ สุขอนามัย และอาชีวอนามัยที่ดีขึ้น มีความเสี่ยงน้อยลง ไม่ใช่แค่กินให้อิ่มแต่อาหารต้องสะอาดและมีประโยชน์ต่อร่างกายด้วย ไม่ใช่แค่มีที่ซุกหัวนอนแต่ต้องมีรั้วรอบขอบชิดป้องกันภัยและอันตรายจากภายนอกให้นอนแล้วหลับสนิทด้วย ไม่ใช่แค่มีงานทำแต่ต้องได้ทำงานที่มั่นคงให้ความอุ่นใจว่าสามารถฝากชีวิตตัวเองและครอบครัวไว้ได้ในระยะยาว
3. Social needs หรือ ความต้องการเป็นส่วนหนึ่งของสังคม ต้องการความรักและความเข้าใจ ต้องการมีคนรักใคร่ชอบพอ ต้องการมีเพื่อนฝูง มีคนรัก มีครอบครัวที่สามารถทำให้เกิดความอบอุ่นทางใจ เพราะคนทุกคนกลัวความเหงาและความโดดเดี่ยว ซึ่งหากใครก็ตามที่ตกอยู่ในสภาวะเช่นนั้นนานๆ อาจจะกลายเป็นโรคซึมเศร้าและอาจจบชีวิตลงด้วยการฆ่าตัวตายก็ได้
4. Self-esteem needs หรือ ความต้องการความภาคภูมิใจในตัวเอง ซึ่งคนทุกคนไม่ว่ายาก ดี มี จน สวย หล่อ ขี้เหร่ ฉลาดหรือโง่แค่ไหนก็ตามย่อมมีความหยิ่งทะนงในศักดิ์ศรีของตนเองและไม่ชอบให้ใครมาแสดงกริยาวาจาท่าทางดูหมิ่น เหยียดหยาม และความภาคภูมิใจในตัวเองจะเกิดขึ้นมากเมื่อได้รับการเคารพ ยกย่องและชื่นชมจากผู้อื่น ซึ่งความต้องการนี้เองที่เป็นเหตุจูงใจให้คนเราพยายามสร้างความสำเร็จให้เกิดขึ้นกับตัวเอง
5. Self-actualization หรือ ความต้องการเป็นตัวของตัวเองตามความเป็นจริง แต่มีเงื่อนไขว่าความต้องการทั้ง 4 ประการที่กล่าวมาข้างต้นต้องได้รับการตอบสนองอย่างครบถ้วนสมบูรณ์ด้วย จึงทำให้คนที่จะสามารถบรรลุความต้องการขั้นนี้ได้จริงมีน้อยมากๆ ยกตัวอย่างเช่น องค์สัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นต้น

องค์กรที่ต้องการประสบความสำเร็จ จึงควรมีการสอนให้พนักงานเข้าใจธรรมชาติของคนได้ดีพอสมควรและพวกเขาควรเข้าใจตัวเองก่อนจึงจะสามารถเข้าใจผู้อื่นได้ และเราควรตระหนักไว้เสมอว่า พนักงานทุกคนย่อมต้องการความอยู่รอดอย่างปลอดภัยและมั่นคง ต้องการมีส่วนร่วมในการสร้างความสำเร็จขององค์กร ต้องการได้รับคำยกย่องชมเชยและให้กำลังใจ เพียงแต่ว่าบางคนอาจจะยังไม่รู้จักตัวเองดีพอซึ่งหากเขาเหล่านั้นได้รับคำแนะนำที่ถูกต้องและเหมาะสม อาจทำให้พวกเขาเกิดความมั่นใจในตัวเองมากขึ้นและค้นพบหนทางสู่ความสำเร็จในชีวิตตามที่ต้องการซึ่งจะเป็นรากฐานสำคัญที่จะนำไปสู่ความสำเร็จขององค์กรอย่างแท้จริง

ณัฐ นิวาตานนท์

กรรมการผู้จัดการ

บริษัท ดี.จี. ทรานส์ อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด

ผู้ขนส่งสารเคมีและวัตถุอันตรายมืออาชีพ

============= ================ =============

ท่านสามารถรับชมบทความนี้ในรูปแบบคลิป VDO ตาม Link ข้างล่างนี้